Прифатлива дневна доза/внес/

Acceptable daily intake

Проценка на количината на супстанцијата во храната или водата за пиење која може да се консумира во текот на животот, без да претставува значителен ризик по здравјето. Вообичаено се изразува во милиграми на супстанцијата по килограм телесна тежина и се однесува на хемиски супстанции како што прехранбените адитиви, остатоци од пестициди и ветеринарни лекови.

Активна супстанција против пестициди

Active substance for pesticides

Супстанца која делува против штетни организми, како што се штетници или болести кои влијаат на растенија.

Акутна изложеност

Acute exposure

Еднократна или краткорочна изложеност на супстанцијата, вообичаено помалку од 24 часа.

Адекватен/соодветен внес/доза

Adequate intake

Диететските препораки кои се користат кога нема доволно податоци за да се пресмета просечната потреба. Соодветната доза е просечното ниво на нутритиенти што се конзумираат секојдневно од страна на еден типично здрава популација за која се претпоставува дека е соодветна за потребите на населението.

ПДД

АDI

Прифатливата дневна доза (ПДП) е проценка на количината на супстанцијата во храната или водата за пиење која може да се консумира во текот на животот, без да претставува значителен ризик по здравјето. Таа обично се изразува во милиграми на супстанцијата по килограм телесна тежина и се однесува на хемиски супстанции како што се прехранбените адитиви, остатоци од пестициди и ветеринарни лекови.

АДМЕ

ADME

Кратенка за "апсорпција, дистрибуција, метаболизам и екскреција", четирите клучни процеси кои опишуваат како лековите и хемикалиите влегуваат во телото, што се случува со нив, додека тие се таму, и како тие се елиминираат

Несакано дејство

Adverse effect

Промена во здравствената состојба, растот, однесувањето или развојот на организмот што ја намалува неговата способност да се развива или да преживее

Патека/насока со негативен исход

adverse outcome pathway

Начинот на визуелизација на еден синџир на настани поврзани со каузалноста што може да доведе до штетен исход за организмите или животната средина.

Адекватен/соодветен внес/доза

AI

Адекватниот внес/доза (AI) е диететска препорака која се користи кога нема доволно податоци за да се пресмета просечната потреба. АI е просечното ниво на нутритиенти што се консумира секојдневно од страна на една типично здрава популација, за кои се претпоставува дека се соодветни согласно потребите на населението.

Алерген

allergen

Вообичаено безопасна супстанца, како што се состојката во прехранбените производи, која (веднаш) предизвикува алергиска реакција кај лица подложни на алергии.

Алергеност

allergenicity

Способноста да се предизвика абнормален имунолошки одговор кој доведува до алергиска реакција кај одредено лице.

Алтернативен метод

alternative method

Метода која може да се користи во истражувања за да го замени традиционалното тестирање на животни со неинвазивни методи или супституција. Видете исто така замена, намалување и префинетост (3RS).

Амино киселина

amino acid

 Составен елемент што ги сочинува протеините. Некои од нив можат да бидат произведени самостојно од страна на човечкото тело, додека други може да се добијат само преку исхраната.

Клонирање на животните

animal cloning

Техника која се користи за да се направи точна генетска копија на животно.

Модел на животно

animal model

Метода која вклучува животни или животински клетки кои тестираат како одредена супстанција или исхрана може да предизвика болести кај луѓето.

Мерки засновани врз реакциите на животните

animal-based measure

Стандардизирани начини за оценување на благосостојбата на животните врз основа на нивните реакции.

Антагонистички

antagonistic

Опишува супстанца која делува антагонистички во однос на друга супстанција, со откажување од својот ефект; на пример, хормон кој, кога ќе се ослободи во телото, спречува друг хормон да делува.

Антимикробна резистенција

antimicrobial resistance

Способноста на микробите да растат во присуство на супстанции специфично дизајнирани да ги убијат нив; на пример, некои инфекции кај луѓето сега се отпорни на антибиотици, зголемувајќи ја загриженоста за нивната широка употреба.

Акватична eгзотоксилогија

aquatic ecotoxicology

Поле на науката кое се занимава со влијанието на токсични материи на акватичниот свет (на пример влијанието врз рибите, раковите, водните растенија и алги).

ПП

AR

Просечната потреба (ПП), е нивото на нутритиенти во исхраната што ги задоволува дневните потреби на половина од луѓето во една типична здрава популација.

Просечна потреба

average requirement

Нивото на нутритиенти во исхраната што ги задоволува дневните потреби на половина од луѓето во една типично здрава популација.

Одгледување на пчели

bee brood

Колективно заедничко име за новоизлегнатите пчели од едно легло.

Бенчмарк доза

benchmark dose

Минималната доза на супстанција која произведува јасен, ризик со ниско ниво на загрозување на здравствената состојба, вообичаено во опсег од 1-10% на промена во одреден токсичен ефект како што е индукција на рак.

Биотест

bioassay

Стандарден начин на мерење со цел да се види како една супстанција (на пример, витамин, хормон или ѓубриво) влијаела врз организмот или ткивото во рамките на тој организам.

Биорасположивост

bioavailability

Термин со кој се опишува колку една супстанција навлегува во крвта преку различни правци, вклучувајќи ја и исхраната. Тоа може да се однесува на витамини, адитиви, пестициди и лекови.

Биоцид

biocide

Подготовка на една или повеќе активни супстанции (види дефиниција) со цел да се употребуваат хемикалии или други средства за да се уништат или запрат активностите на штетните организми, како што се болестите на растенијата или инфекциите на животни.

Биодиверзитет

biodiversity

Термин кој се користи да се опишат различни живи организми кои опстојуваат во одредена средина.

Биоинформатика

bioinformatics

Терминот чадор за биолошки студии кои користат компјутерски програми како дел од нивната методологија. Биоинформатиката е комбинација на компјутерски науки, статистика, математика и инженерство за да се проучуваат и процесираат биолошки податоци. Видете исто така транскриптоматика, протеомика и метаболомика.

Биолошко значење

biological relevance

Настан или појава која се дефинира како биолошко значење ако нејзината големина или последиците би можеле да имаат последици по здравјето на луѓето.

Биомаркер

biomarker

Карактеристика која објективно може да се измери и може да се смета како индикатор на нормален биолошки процес, процес на болест, или типична реакција на лек или терапија; на пример, крвен притисок.

BMD

BMD

Бенчмарк доза (BMD) е минималната доза на супстанција која произведува јасен, незначителен ризик по здравјето, обично во опсег од 1-10% промена во одреден токсичен ефект како што е индукцијата/поттикнувањето на рак.

BMI

BMI

Индексот на телесна маса (BMI) е мерење кое го изразува односот помеѓу тежината и висината на поединецот. BMI се пресметува со делење на тежината во килограми наспроти висината во метри на квадрат (т.е. висина x висина). Се користи за да се процени дали тежината на одредено лице е соодветна.

Индекс на телесна маса

body mass index

Мерење кое го изразува односот помеѓу тежината и висината на поединецот. BMI се пресметува со делење на тежината во килограми наспроти висината во метри на квадрат (т.е. висина x висина). Се користи за да се процени дали тежината на одредено лице е соодветна.

Ботанички

botanical

Супстанција, што се користи или како храна или како лек, што се добива од растенија, габи, алги или лишаи.

Програма за одгледување

breeding programme

Структурирана програма за подобрување на популацијата на растенија или животни одгледувајќи одредени карактеристики.

Тежина на болеста

burden of disease

Како и на кој начин болеста влијае на населението во однос на нарушено здравје, ризик од смртност, финансиски трошоци за лекување или други признаени индикатори.

Јаглехидрати

carbohydrates

Семејството на нутритиенти, кое вклучува шеќери, скроб и растителни влакна.

Канцерогеност

carcinogenicity

Канцерогени елементи на една супстанција кога некое животно или човек се изложува на истите.

Хемиска опасност

chemical hazard

Опасност по здравјето како резултат на изложеност на одредена хемикалија; на пример, иритација, изгореници, карциногеност.

Хемиска смеса

chemical mixture

Мешавини на супстанции каде што секоја хемикалија може да има посебен идентификуван ефект врз телото и / или комбиниран ефект.

Хемиски остатоци

chemical residue

Мали количини на хемикалии кои се наоѓаат во прехранбени производи кои биле изложени на пестициди, токсини или слични производи.

Хронична изложеност

chronic exposure

Долгорочна постојана или повремена изложеност на супстанција која може да има влијание врз здравјето со текот на времето.

Ко-резистентност

co-resistance

Генетски пренесена резистентност во организмот (на пример, отпорност на растенијата на болеста) што произлегува од две или повеќе поврзани гени кои се пренесуваат со генерации.

Компаративна проценка

comparative assessment

Оваа проценка се бара во законот, со цел да се споредат безбедноста на генетски модифицирани (ГМ) организми наспроти соодветниот организам којшто не е ГМ.

Интервал на доверба

confidence interval

Статистички термин за да се опише опсег во рамките на една дистрибуција, каде што ќе се очекува поголемиот дел од податоците да се наоѓаат; на пример, со очекување дека 95% од возрасните лица ќе биде помеѓу 1,4 м и 1,9 м височина.

Конзервативна претпоставка

conservative assumption

Проценка која има тенденција да се греши на страната на претпазливост или се дава "најлошото сценарио". Често се користи во проценката на ризикот за да се осигура дека се зема во предвид максималниот ризик кој може да се настане.

Контаминент

contaminant

Која било супстанција што се јавува во прехранбените производи, што не е додадена намерно. Загадувачите можат да произлезат од пакувањето, преработката на храна и нејзиниот транспорт, земјоделски практики или употреба на лекови од животинско потекло. Терминот не вклучува контаминација од инсекти и глодари.

Корелација

correlation

Статистички термин со кој се опишува односот меѓу две променливи (на пример, внесот на калциум и развојот на коските).

Критичен ефект

critical effect

Несаканите ефекти што се забележуваат со најниската доза кога ранливата популација е изложена на супстанцијата како што се еколошкиот или нутритивниот токсин. Ова може да се однесува на луѓето, како и на други видови, како животните, растенијата или микробите.

Вкрстена контаминација

cross contamination

Процесот со кој микробите ненамерно пренесуваат токсини од една материја или предмет на друг, со штетен негативен ефект.

Вкрстена реактивност

cross reactivity

Ситуација во која алергиската реакција на една супстанција, исто така, доведува до алергиска реакција на друга супстанција. Ова вообичаено се случува поради тоа што алергените (на пример, кикирики и ореово дрво) имаат слични карактеристики, кои го предизвикуваат и поттикнуваат имунолошкиот одбранбен механизам на телото.

Кумулативна групна проценка

cumulative assessment group

Хемикалии кои се сметаат како група затоа што тие, најверојатно, ќе делуваат врз телото на ист начин.

Кумулативен ефект

cumulative effect

Термин кој се користи да се опише како изложеноста на повеќе од една хемикалија може да влијае на телото. Се користи за да се објасни долгорочната изложеност на смеси од хемикалии, како пестициди или адитиви.

Кумулативна проценка на ризикот

cumulative risk assessment

Метода на проценка на ризиците по здравјето или животната средина од повеќе супстанции како што се хемикалиите.

Дефицит/недостаток

deficiency

Недостатокот на неопходен фактор во, на пример, исхраната или животната средина, што резултира со штетни последици врз растот на организмот.

Деградациски производ

degradation product

Хемикалија која се формира кога супстанцијата се распаѓа или декомпозира.

Стапка на деградација

degradation rate

Начин да се опише колку брзо една супстанција (на пр. загадувањето во реката) ќе се прекине и ќе се елиминира од средината.

Развојна токсичност

developmental toxicity

Кој било негативен ефект врз развојот на плодот, бебиња, новороденчиња или деца кога се изложени на токсични супстанции.

Изложеност во исхраната

dietary exposure

За целите на проценката на ризик, мерењето на количината на супстанцијата што се консумира од страна на човек или животно во нивната исхрана која е намерно додадена или ненамерно присутна (на пример, нутритиенти, адитиви или пестициди).

Диететска референтна вредност

dietary reference value

Комплетен збир на референтни вредности за внесот на нутритиенти се состои од референтни дози за популацијата (PRI), Просечните потреби (AR), адекватни дози (АI), долниот праг за внес (LTI) и референтни дози за внес (RI). DRVs обично се користат како основа за референтните вредности во означувањето на храната и за утврдување на упатствата за исхраната.

Диоксин

dioxin

Одржлив, хлор кој содржи органски загадувач кој се јавува како нус-производ на индустриски процеси. Тоа може да се акумулира во синџирот на исхрана и да претставува сериозен ризик за јавното здравје и животната средина.

Епидемија на болеста

disease outbreak

Вишок на случаи со болести во споредба со она што нормално би се очекувало кај една популација. Епидемија може да се случи во ограничена географска област, или може да се прошири во неколку земји. Истата може да трае од неколку дена или недели, па дури и неколку години.

ДНК

DNA

Сложена молекула во вид на синџир која го носи генетскиот материјал, присутен во живите организми и некои вируси. ДНК (дезоксирибонуклеинската киселина) е способна самата да се копира и носи упатства за сите протеини што се користат за да се создаде и одржи животот.

ДНК секвенца

DNA sequence

Точниот редослед на единици во ДНК синџирот.

Доза

dose

Вкупниот износ на супстанцијата (на пример хемиски супстанции или нутритиенти) што се даваат на, конзумираат или се апсорбираат од страна на поединец, населението или екосистемот.

Додавање на доза

dose addition

Постапка за утврдување на реакцијата на организми во мешавина на хемикалии со слична токсичност. Ова вклучува додавање на нивните поединечни ефекти со цел да се предвиди можното влијание врз целокупната смеса.

Реакцијата кон дозата

dose response

Односот помеѓу количината на супстанцијата на која е изложен организмот на поединецот, населението или екосистемот и начинот на кој тој одговара (на пример, во однос на токсичност).

ДРВ

DRV

Диететски референтни вредности (DRVs) се комплетен збир на референтни вредности за внесот на нутритиенти од референтните дози за внес на населението (PRI), Просечна Потреба (AR), адекватни дози (АI), долниот праг на внес (LTI) и референтни внесувања (RI). DRVs обично се користат како основа за референтните вредности во означувањето на храната и утврдувањето на насоките за исхраната.

Е број

E number

Број кој значително се користи во Европската унија за да се идентификуваат дозволените количини на адитиви во храната. Е бројот значи дека адитивот ги има положено тестовите за безбедност и е одобрен за употреба.

Еколошко обновување

ecological recovery

Враќањето на населението или екосистемот на претходно дефиниран статус по нарушувањето на неговата нормална активност (на пример изложеност на токсини или штетници, или промена во снабдувањето со храна).

Опција за еколошко обновување

ecological recovery option

Опција за управување со ризикот прифаќајќи одредено ниво на влијание од изложувањето на хемиски, биолошки или физички стрес во однос на населението или екосистемот ако се спроведе еколошко закрепнување/обновување.

Опција за поставување на еколошки праг/горна граница

ecological threshold option

Опција за управување со ризици прифаќајќи занемарливо ниво на ефект од изложеност на хемиски, биолошки или физички стрес во однос на населението или екосистемот.

Екосистем

ecosystem

Заедница на живи организми во врска со неживи компоненти (на пример, воздух, вода и минерална почва). Здравиот екосистем е одлично избалансиран систем, каде што животните, растенијата и микроорганизмите живеат во хармонија со околината.

Екосистемски услуги

ecosystem services

Предности за луѓето или животните обезбедени од страна на еден екосистем, како што се обезбедување на храна или гориво, природни лековити состојки, и одржување на плодноста на почвата.

Eкотоксикологија

ecotoxicology

Студијата на негативните ефекти од супстанциите, особено од хемикалиите, во однос на животната средина и здравјето на луѓето.

Ефикасност

efficacy

Колку добро нешто работи согласно претходно дефинираните стандарди и очекувања.

Нови ризици

emerging risk

Ризик по здравјето на растенијата, луѓето или растенијата кои произлегуваат од нов извор или зголемена подложност или изложеност на постоечки извор  или.

Ендемични

endemic

Постојано присутни во регионот или популацијата, без разлика дали се латентни или активни што се мери со клинички испитувања.

Ендокрина активна супстанција

endocrine active substance

Хемикалија која може да комуницира со ендокриниот (хормонски) систем на телото.

Ендокрин дисруптор

endocrine disruptor

Супстанца која негативно влијае на ендокриниот систем (хормонски), што доведува до негативни последици за организми и / или нивните потомци.

Ендогени

endogenous

Опишува супстанции кои природно се појавуваат во рамките на телото; на пример, холестерол.

Крајна точка

endpoint

Физички или хемиски исход кој може да се оценува преку тестирање; на пример, крвен притисок или нивоа на потенцијалниот токсин во телото.

Проценка на ризикот за животната средина (ЕRА)

Environmental Risk Assessment (ERA)

Процесот на проценка на потенцијалната штета по животната средина предизвикани од супстанцијата, активноста или природната појава. Ова може да вклучува воведување на ГМ растенија, употреба на пестициди, или ширењето на растителни штетници.

Токсичност на животната средина

environmental toxicity

Негативното влијание на супстанцијата или активноста (хемикалии, воведувањето на ГМ посевите) кај популацијата или животните, растенијата или микробите во животната средина (водата, почвата).

Ензим

enzyme

Протеин кој стимулира или забрзува одредена реакција во телото; на пример, дигестивните ензими помагаат да се разгради храната во нутритиенти.

Епидемија

epidemic

Широко распространета појава на заразна болест во една заедница во одреден временски период.

Епидемиолошки индикатор

epidemiological indicator

Мерење кое одредува колку е распространета и потентна опасноста по населението, или кој делува како индикатор на ризикот по здравјето на луѓето; на пример, лош негативен рејтинг во однос на хигиената на продажните места на храна дејствувајќи како замена за ризикот од труење со храна.

Епидемиологија

epidemiology

Студија за тоа колку често болестите и други здравствени состојби се јавуваат кај различни групи на луѓе и зошто. Тоа вклучува проучување на мерења поврзани со јавното здравје (на пример, изложеноста на пестициди или дефицит на витамин) во однос на населението и како тие можат да влијаат на ризикот од појава на здравствени проблеми.

ЕRА

ERA

проценка на ризикот за животната средина (ЕРА) е процес на проценка на потенцијалните штети врз животната средина предизвикани од супстанцијата, активноста или природната појава. Ова може да вклучува воведување на ГМ растенија, употреба на пестициди, или ширење на растителни штетници.

Суштински нутритиенти

essential nutrient

Која било супстанција која живиот организам мора да ја консумира преку исхраната со цел да се поддржи нормалното здравје, развој и раст.

Регулаторната рамка на ЕУ

EU regulatory framework

Називот на политиките и законите во Европа кои колективно ги заштитуваат потрошувачите.

Егзогени

exogenous

Опишува супстанции во човечкото тело што произлегле од надворешен извор во исхраната или животната средина; на пример, ветеринарните медицински остатоци.

Изложеност

exposure

Концентрацијата или износот на одредена супстанца која се консумира од страна на поединец, населението или екосистемот во одредена фреквенција во текот на одреден временски период.

Проценка на изложеноста

exposure assessment

Еден од клучните чекори за проценка на ризик, ова се однесува на темелна евалуација на тоа кој или што биле изложени на опасност и квантификација на износите кои се вклучени.

Изразен протеини

expressed protein

Протеин, кој е направен според одреден ДНК рецепт. Обично се користи за да означи протеин настанат како последица на генетска манипулација на организмот.

Додаток за храна на животни

feed additive

Производ намерно додаден на храна за животни за да се подобри: i) квалитетот на храната за животни ii) квалитетот на прехранбените производи добиени од животни; iii) благосостојбата на животните и нивното здравје.

Опитна почва

field trial

Тестирање спроведено врз земјоделските култури за да се утврди колку пестициди се задржуваат по применетите вообичаени земјоделски практики и колку долго пестицидите и нивните остатоци опстојуваат во посевите. Резултатите од тестирањето се користат за да се пренесат правилата за дозволените количини на остатоци од пестициди во храната.

Вкус

flavouring

Состојка што се додава во храната за да се промени нејзиниот вкус или мирис.

Следење на формулата

follow-on formula

Замена за мајчиното млеко наменето за бебиња кои започнале со дохрана (односно воведување на цврста храна на околу 6 месечна возраст).

Додаток на храна

food additive

Супстанца која намерно се додава во храната или безалкохолни пијалаци поради корисни технолошки причини (на пример, да се сочува, конзервира да се задржи вкусот и бојата или да се обезбеди одредена текстура). Адитивите во храната обично не се конзумираат самостојно ниту пак се користат како типични состојки во храната.

Материјали кои стапуваат во контакт со храната

food contact material

Било каков материјал, обично пакувањето или кујнската опрема, наменети за да дојдат во контакт со прехранбените производи.

Додаток/суплемент во исхраната

food supplement

Прехранбените производи кои содржат концентрирани количини на нутритиенти или други супстанции кои се наменети за дополнување на нормалната исхрана.

Насоки за исхраната врз основа на храната

food-based dietary guidelines

Препораките базирани на науката за здрава исхрана кои ги претвораат нумеричките цели на исхраната во основани совети во однос на тоа каква храна треба да се консумира.

Алиментарни интоксикации

foodborne disease

Болести предизвикана од храна или пијалаци кои биле контаминирани од токсини или штетни микроорганизми (на пример, бактерии, вируси).

Алиментарна епидемија

foodborne outbreak

Две или повеќе лица добиваат иста Алиментарна болест по консумирање или пиење на истата храна.

Побарувања за општи функции

general function claim

Вид на побарување во здравството кое подразбира дека нутритиентот или прехранбената состојка, може да влијаат на одржувањето на нормалната здравствена состојба на луѓето, ефикасноста, или поддршката во контролата на тежината.

Генетска разновидност

genetic diversity

Генетски варијации помеѓу и во рамките на видовите.

Генетски модифициран организам

genetically modified organism

Организам кој содржи генетски материјал кој е намерно изменет, а кој не се среќава природно во одгледувањето или селекцијата на истиот.

Геном

genome

Целиот износ на генетски материјал кој се наоѓа во клетките на живите организми.

Генотоксичност

genotoxicity

Кога една супстанција е способна за оштетување на ДНК во клетките.

Генотипизација

genotyping

Метода за визуелизација на еден или повеќе гени во еден жив организам. Тоа често се користи како средство за да се разберат специфични карактеристики

Род/Вид

genus

Признат начин на категоризација на тесно поврзани видови на организми. Родот/Видот е првиот дел од латинското име на видовите; на пример, Хомо сапиенс (човечко суштество) е дел од родот/видот Хомо.

ДЛП

GLP

Добра лабораториска пракса (ДЛП) е стандардизиран начин на планирање, извршување и известување за студиите базирани на лабораториски истражувања за да се обезбеди висок стандард на квалитет и сигурност.

ГМО

GMO

Генетски модифициран организам (ГМО) е организам кој содржи генетски материјал кој е намерно изменет, а кои не се среќава природно преку одгледувањето и селекцијата на истиот.

Организам кој не е ГМО таргетиран

GMO non-target organism

Друг организам кој не е генетски модифициран, но кој може да стапи во допир со, или да биде погоден од присуството на ГМ организми.

GMP/ДПП

GMP

Добра производна пракса (GMP) е која било пракса која се однесува на условите и потребните мерки за да се осигури безбедноста и соодветноста на храната во сите фази на синџирот на исхрана.

Добра хигиенска пракса

good hygiene practice

Стандардизиран начин на работа кој гарантира дека прехранбените производи се произведени безбедно и хигиенски.

Добра лабораториска пракса

good laboratory practice

Стандардизиран начин на планирање, извршување и известување за студии базирани на лабораториски испитувања за да се обезбеди висок стандард на квалитет и сигурност.

Добра производна пракса

good manufacturing practice

Секоја практика во врска со условите и потребните мерки за да се осигури безбедноста и соодветноста на храната во сите фази на синџирот на исхрана.

HACCP

HACCP

Анализата на опасности и критични контролни точки (HACCP) претставува систем кој ги идентификува, проценува и контролира опасностите за безбедноста на храната. Тој се спроведува од компаниите за храна со цел да се обезбеди безбедно производство, складирање и транспорт на храна.

Пола-живот

half-life

Времето потребно за 50% од супстанцијата присутна кај поединец, населението или екосистемот да се разложи или да се отстрани по природен пат. Честопати се користи за да се опише исчезнувањето на потенцијално штетни супстанции, како што се хемиските токсини.

Опасност

hazard

Супстанција или активност која има потенцијал да предизвика негативни штетни ефекти/последици за живите организми или средини.

Анализа на ризици и критични контролни точки

hazard analysis and critical control point

Системот кој ги идентификува, проценува и контролира опасностите за безбедноста на храната. Се спроведува од бизнисите кои работат со храна за да се обезбеди безбедно производство, складирање и транспорт на храна.

Карактеризација на опасноста

hazard characterisation

Вториот чекор во проценката на ризикот, ова вклучува дефинирање на природата на негативните здравствени ефекти поврзани со биолошките, хемиски и физички агенси кои можат да бидат присутни во храната. Процесот треба, ако е можно, да вклучува разбирање на дозите кои се даваат и поврзаните реакции.

Идентификација на опасноста

hazard identification

Прв чекор во проценката на ризикот, кој вклучува идентификација на биолошки, хемиски и физички агенси кои може да предизвикаат негативни здравствени последици.

Побарувања во однос на здравјето

health claim

Секоја практика (на пример, изјава или визуелно) се користи во маркетингот на храна за да се укаже на тоа дека здравствените придобивки може да бидат стекнати од консумирање на дадена храна, нутритиенти или состојки.

Вредности базирани на насоки за здравјето

health-based guidance value

Упатство за безбедна потрошувачка на супстанции што ги земаат во предвид тековните податоци за безбедност на податоците, несигурноста во овие податоци, како и можното веројатно времетраење на потрошувачката на истите.

Холистички пристап

holistic approach

Пристап за проценка на ризикот кој ги зема во предвид комплексноста на реалните животни ситуации.

Растенија домаќини на штетници

host plant

Растение домаќин на штетници кои се хранат од него.

Човечки биомониторинг

human biomonitoring

Директно мерење на нивото на токсични хемиски соединенија присутни во телото. Честопати, овие мерења се прават со користење на крв и урина.

Допирни точки помеѓу човекот и животните

human-animal interface

Термин кој се користи за да се опишат мноштво начини на кои животните и луѓето можат да комуницираат, а со тоа создавајќи пат на болестите да се пренесуваат (на пример преку храната или загадените средини).

Имунотоксичност

immunotoxicity

Кој било негативен ефект врз имунолошкиот систем (на пример, алергија или воспаление) кој резултира како последица на изложеноста на токсични супстанции.

Нечистотија

impurity

Секое туѓо тело присутно во храната или добиточната храна кои можат да настанат поради грешки во производство, складирање и транспорт.

ин силико

in silico

Истражување на теоретската метода, особено вклучувајќи компјутерски модели, за да се предвидат можните токсиколошки, или други, несакани ефекти од супстанции.

ин витро

in vitro

истражувачки метод кој вклучува испитување на клетки или ткива екстрахирани од живи организми.

in vivo

in vivo

истражувачки метод кој вклучува испитување на индивидуални живи животни или популации на живи животни.

Инциденца

incidence

Бројот на нови случаи кои се појавуваат во одреден временски период во дефинирана географска област; на пример, бројот на заболени од грип годишно во Европа.

Состојка

ingredient

Секоја супстанција што намерно се  додава во храната која останува во готовиот производ, дури и во изменета форма.

Неорганско соединение

inorganic compound

Хемикалија која обично не содржи јаглерод; на пример, вода, кислород, натриум хлорид.

Инсектицид

insecticide

Супстанција која убива инсекти.

Внес/консумација

intake

Износот на супстанција (на пример, нутритиенти или хемиски соединенија) што се индегистираат од страна на лице или животно преку исхраната.

Интолеранција

intolerance

Реакција на супстанција која не е предизвикана од страна на имунолошки предизвикана реакција. Интолеранциите се почести отколку алергиите но се помалку сериозни.

Инвазивни видови

invasive species

Животни, растенија или други организми воведени од страна на човекот во места надвор од нивниот природен спектар на дистрибуција.

Зрачење

irradiation

Третман на храната со зрачење (на пример, X-зраци) како средства за уништување на потенцијално штетните бактерии.

Изолат

isolate

Единечна супстанца или културата на микроби добиени во чиста форма од мешавина на супстанции или бактерии.

Граница на детекција

limit of detection

Најниската концентрација на супстанца која може да се открие со користење на стандардни тестови, но што е премногу мала за да се измери со сигурност.

Граница на квантификација

limit of quantification

Најниската концентрација на супстанца која може да се измери со сигурност применувајќи стандардни тестови.

Липиди

lipid

Масти и супстанции сродни на мастите.

LOAEL

LOAEL

Најниско ниво забележани несакани ефекти (LOAEL) е најниското ниво на супстанца која е забележана дека предизвикува штета кај изложеното на ризик население.

LOD

LOD

Граница на детекција (LOD) е најниската концентрација на супстанца која може да се открие со користење на стандардни тестови, но што е премногу мала за да се измери со сигурност.

LOQ

LOQ

Границата на квантификација (LOQ) е најниската концентрација на супстанца која може да се измери со сигурност применувајќи стандардни тестови.

Последици од ниска доза

low dose effect

Ефект кој се јавува во ниски дози на супстанцијата, односно под тие дози што традиционално се користат за целите на токсиколошки студии.

Проценка на долната граница

lower bound estimate

Проценка на минималната изложеност на потенцијално штетните супстанции, нормално нула, што ги зема предвид нормалната потрошувачка на храна која содржи занемарливи количини од супстанцијата.

Најниско ниво на забележани несакани последици

lowest observed adverse effect level

Најниско ниво на супстанца која е забележана дека предизвикува штета кај изложеното на ризик население.

Макронутритиент

macronutrient

Калориски содржана компонента на храна (масти, протеини, јаглехидрати) потребна во значителни количини за нормален раст, развој и одржување на здравјето на луѓето.

Граница на изложеност

margin of exposure

Алатка која се користи во проценката на ризикот со цел да се истражуваат безбедносните проблеми што произлегуваат од присуството на потенцијално токсични супстанции во храната или храната за животни.

Маргина на сигурност

margin of safety

Недостатокот меѓу фактичката доза на супстанција од страна на дадена популација и проценетата дневна доза во текот на животниот век за кои експертите сметаат дека се безбедни.

Максимално дозволено ниво

maximum permitted level

Максималниот износ на загадувач, токсиноткој се ослободува по природен пат или нутритиент дозволен во храната или добиточната храна.

Максимално ниво на резидуи/остатоци од пестициди

maximum residue level for pesticides

Максималниот износ на остатоци од пестициди дозволени во храна или добиточна храна, изразен во милиграми по килограм.

Механизмот на дејство

mechanism of action

Процесот според кој супстанцијата произведува ефект врз жив организам.

Механизмот на токсичност

mechanism of toxicity

Одредена секвенца на настани објаснувајќи како супстанцијата предизвикува токсични ефекти.

Мета-анализа

meta-analysis

Статистички метод кој им овозможува на резултатите од слични истражувања да се генерираат со цел да се утврдат какви било значајни трендови.

Метаболизам

metabolism

Вкупниот збир на физички и хемиски процеси кои се случуваат во живите организми.

Метаболит

metabolite

Супстанција која е формирана како резултат на метаболизмот во организмот.

Метаболомика

metabolomics

Студија на метаболната состојба на организмот преку систематска анализа на неговите метаболити во клетките или биолошките течности (на пример, крв, урина).

Микронутритиенти

micronutrient

Нутритиенти потребни од страна на телото во мали количини за нормален раст, развој и одржување на здравјето на луѓето; на пример, витамини и минерали.

Минерали

mineral

 Неоргански елементи кои се среќаваат природно (на пример калциум, железо) кои се потребни во исхраната за нормален раст, развој и здравје.

Начин на дејствување

mode of action

Низа на настани, идентификувани од страна на истражувањето, што ги објаснува набљудуваните ефекти.

Маргина на изложеност

MOE

Маргината на изложеност (МЕ) е алатка која се користи во проценката на ризикот со цел да се истражуваат безбедносните проблеми што произлегуваат од присуството на потенцијално токсична супстанција во храна или храна за животни.

Молекуларна типизација

molecular typing

Еден начин на идентификување на специфичните видови на организми гледајќи и анализирајќи го нивниот генетски материјал. Честопати се користи за да се карактеризираат бактерии или вируси.

МНР

MRL

Максималниот износ на остатоци од пестициди дозволени во храна или добиточна храна, изразен во милиграми по килограм.

Мутагеност

mutagenicity

Капацитет да предизвика трајни, обично негативни, промени во организмот и потомството менувајќи ја структурата на неговата ДНК.

Мутација

mutation

Постојани, вообичаено негативни, промени во генетскиот материјал на клетката кои, во повеќето случаи, може да се пренесат на потомството.

Микотоксин

mycotoxin

Токсин произведен од одредени видови на мувла, кои се опасни за луѓето и животните.

Наноматеријал

nanomaterial

Природен или произведен материјал кој содржи минимални единечни единици вообичаено измерени помеѓу 1 и 100 нанометри. Нанометарот е еден милијардити дел од метарот (човечкото влакно е широко од 80,000-100,000 нанометри).

Нанонаука

nanoscience

Студија на наноматеријали.

Невротоксичност

neurotoxicity

Негативен ефект врз нервниот систем (на пример, парализа или губиток на функцијата) кој резултира поради изложеноста на потенцијално токсични супстанции.

Азотна рамнотежа

nitrogen balance

Разликата помеѓу консумирањето на азот од исхраната (главно од протеини) и количината на азот што се губи исфрлајќи се од телото како отпад (на пример, преку фецес).

NMDRC

NMDRC

Не-монотоничната крива за реакција на доза (NMDRC) е комплексна врска помеѓу дозата на супстанцијата и нејзиниот ефект, така што, наместо одредена реакција, при едноставно зголемување или намалување на дозата, кривата може да биде, на пример во "У" облик.

Не е забележан несакан ефект (NOAEL)

No Observed Adverse Effect Level (NOAEL)

Најголема концентрација или количина на супстанција која го се внесува не се јавуваат забележливи негативни ефекти кај изложеното на ризик население.

NOAEL

NOAEL

Нема забележано ниво на негативен ефект (NOAEL) е најголемата концентрација или количина на супстанција која кога се внесува не се јавуваат забележливи негативни ефекти кај изложеното население.

не-монотонcка крива за реакција на дозата

non-monotonic dose-response curve

Комплексен однос помеѓу дозата на супстанцијата и нејзиниот ефект, така што, наместо одредена реакција, едноставно при зголемување или намалување на дозата, кривата може да биде, на пример во "У" облик.

Ново-воведена храна

novel food

Храна или хранлива состојка која не е наменета за човекова употреба до значителен степен во рамките на Европската унија пред 15 мај 1997 година.

Нутритиенти

nutrient

Елемент или соединение потребни за нормален раст, развој и одржување на здравјето. Основните нутритиенти не може да се произведат од страна на телото и мора, според тоа, да се конзумираат преку храната.

Исхрана

nutrition

Науката затоа на кој начин исхраната се однесува на потребата на телото за одржување.

Барања за исхрана

nutrition claim

Изјава која имплицира дека еден прехранбен производ има корисни хранливи својства, како што се "малку масти" или "богата со растителни влакна".

Појава

occurrence

Факт или зачестеност на нешто (на пример, болест или недостаток во однос на населението) кој се случува.

Omics

omics

Високо-придвижувани технологии кои се користат за холистичка анализа на молекули кои ги сочинуваат клетките на живите организми; на пример, Генетиката е проучување на целиот геном, додека Протеомиката го анализира целосното комплетирање на протеините во биолошкиот примерок.

Органско соединение

organic compound

Хемиски соединенија што содржат јаглерод; честопати се добиваат од растенија, животни или бактерии.

организам

organism

Жив организам, како што се луѓето, животните, растенијата и микроорганизмите (на пример, бактерии, вируси)

PAL

PAL

Ниво на физичка активност (PAL) е начин на проценување на физичката активност кај лице со набљудување на употребата на енергијата (калориите) во текот на 24 часа во однос на количината на енергија потребна како гориво на телото за време на одмор.

Пандемија

pandemic

Епидемија која станува многу распространета и влијае на регионот, континентот или на целиот свет.

Патоген

pathogen

Организам (на пример, бактерии, вируси и паразити) кои можат да предизвикаат болест.

Интеракција меѓу патоген и домаќин

pathogen-host interaction

Интеракцијата помеѓу патоген (организам кој предизвикува болести како што се бактерии, вирус или паразит) и живиот организам, или домаќин, во кој може да се развие болеста.

Перцентил

percentile

Начин на визуелизација на ниски, средни и високи појавувања на мерење (на пр. внес на витамин C) со поделба на цела дистрибуција на сто еднакви делови.

Дозволеното ниво

permissible level

Максимално ниво на супстанцијата или други агенси  на кои луѓето можат безбедно да бидат изложени во текот на одреден временски период.

Штетници

pest

Жив организам (на пример, инсекти, глодари, трева, габи или вируси) штетни за растенијата и / или нивните производи (на пример, семки, овошје)

известување за штетници

pest reporting

Постапката за известување што го идентификува вистинскиот или потенцијален ризик од појава, епидемија или ширење на штетници дефинирана како барање за карантин во одредена географска област.

пестициди

pesticide

Супстанции кои се користат да се уништат или контролираат штетниците, вклучувајќи организми кои пренесуваат разни болести и несакани инсекти, животни и растенија.

Просторно ниво на активност (PAL)

Physical Activity Level (PAL)

Начин на проценување на физичката активност кај лице преку набљудување на енергијата (калориите) потребни во текот на 24 часа наспроти количината на енергија потребна како гориво на телото за време на одмор.

Производ за заштита на растенијата (ЈПП)

Plant Protection Product (PPP)

Производи кои се користат за да се заштити, сочува или да се влијае врз растот на посакуваните растенија или да се уништи или контролира растот на несаканите растенија или делови од растенија.

PMEM

PMEM

Следење на ефектите на новиот производ (на пример, ГМ растение), по неговото пуштање на пазарот. Ова може да открие несакани дејства кои не се предвидени во проценката на ризикот спроведена пред пуштањето на пазарот. Таа се залага за пост-мониторинг на пазарот на животната средина.

точка на поаѓање

point of departure

Точката на кривата за реакција на доза воспоставена од експериментални податоци кои се користат за да се генерира безбедно ниво.

Популација

population

Заедница на луѓе, животни или растенија од ист вид.

референтна доза за населението

population reference intake

Внесувањето на нутритиенти што веројатно се применува за да се задоволат потребите на речиси сите здрави луѓе во популацијата.

Прагот/границата на населението

population threshold

Ниво поставено во рамките на населението за да се покаже кога доаѓа до значителна промена при појава на ризик; на пример, точката во која одреден број на луѓе се изложени на една хемикалија.

пост-мониторинг на пазарот на ГМ растенија

post-market environmental monitoring of GM plants

Следење на ефектите на ново-пласираниот производ (на пример, ГМ растение), по неговото пуштање на пазарот. Ова може да открие несакани дејства кои не се предвидени во проценката на ризикот спроведена пред пуштањето на производот на  пазарот.

Потентност/Способност

potency

Мерење на капацитетот на хемиска супстанција да врши влијание, опишано од аспект на односот помеѓу дозата што се користи и обемот на резултирачкиот ефект како последица на внесената доза.

ЈПП

PPP

производи за заштита на растенијата (ЈПП) се користат за да се заштити, сочува или да се влијае врз растот на посакуваните растенија или да се уништи или контролира растот на несаканите растенија или делови од растенија.

преваленца

prevalence

Процентот на населението за кој е утврдено дека постои состојба.

PRI

PRI

Внесувањето на нутритиенти што е веројатно дека ќе ги задоволи потребите на речиси сите здрави луѓе во популацијата. Таа се залага за референтната доза на популацијата.

Прион

prion

Инфективен агенс, прионите се абнормални протеини кои можат да се пренесуваат помеѓу видовите напаѓајќи ги клеточните протеини што се наоѓаат главно во мозокот.

Веројатност

probability

Веројатноста дека одреден настан ќе се случи или дека измерената вредност ќе падне во рамките на одреден опсег.

формулација на проблемот

problem formulation

Процесот на дефинирање на специфичен проблем што се адресира, на пример, проценка на ризикот по животната средина. Тоа подразбира артикулирање на прашање и дефинирање како тоа може да се одговори (на пример, преку утврдување на крајни точки што треба да се измерат).

помош за преработка

processing aid

Супстанција која се додава во текот на преработката на храна за да се добијат посебни карактеристики; на пример, квасецот што се додава на лебот.

заштитени култури

protected crop

Култури во пластеници или култивации што растат под покривки (на пример, во политунели).

Протеини

protein

Тип на молекула составена од комплексни низи од амино киселини (протеински составни блокови).

Протеомика

proteomics

Еден од семејството на т.н. "oмика методи: приод кон проучувањето на протеини при што целиот состав на протеини во даден примерок (на ткиво, клетки или биолошки течности како крвта) се анализира истовремено.

QPS

QPS

Квалификувана претпоставка за безбедност (QPS) е постапка за оцена на безбедноста на микроорганизмите што се користат во синџирот на исхрана. QPS користи знаење за безбедноста на одредени микроорганизми за да се разликуваат оние кои не се предмет на интерес (и може да им се даде QPS статус) од оние кои може да претставуваат ризик и треба да бидат предмет на целосна проценка на сигурноста.

QSAR

QSAR

квантитативно / квалитативни структурни односи помеѓу активности (QSAR) се збир на методи со кои ефектите на различни соединенија се поврзани со нивните молекуларни структури. Тоа им овозможува да се предвидат веројатно негативните или позитивни ефекти на одредена хемикалија споредувајќи ја со други кои имаат слични структури.

квалификувана претпоставка за безбедноста

qualified presumption of safety

постапка за процена на безбедноста на микро организмите што се користат во синџирот на исхрана. QPS користи знаење за безбедноста на одредени микроорганизми што треба да се разликуваат од оние кои не се предмет на интерес (и може да им се даде QPS статус) од оние кои може да претставуваат ризик и треба да бидат предмет на целосна проценка на сигурноста.

квантитативни / квалитативни структурни односи помеѓу активности

quantitative/qualitative structure activity relationships

Збир на методи со кои ефектите на различни соединенија се поврзани со нивните молекуларни структури. Тоа им овозможува да се предвиди веројатноста на негативните или позитивни ефекти на одредена хемикалија споредувајќи ја со други кои имаат слични структури.

Готова храна

ready-to-eat food

Храна наменета од производителот за директна консумација, без потреба од готвење или друга обработка.

рециклирана пластика

recycled plastics

Нови пластични производи или материјали кои биле направени од рециклиран пластичен отпад.

Начело на замена, намалување и подобрување (3RS)

replacement, reduction and refinement (3Rs)

Меѓународно прифатениот пристап за намалување на употребата на животните во истражувањата, каде што е можно, барајќи во студиите да се користат алтернативни модели и / или да се направат подобрувања на методите за да се минимизираат какви било катастрофи кога се користат животни.

 Споени реакции

response addition

Пристап за проценка на ризикот од мешавини на супстанции во кои реакциите на секоја од поединечните компоненти се утврдени и здружени заедно со цел да се предвиди реакцијата кон мешавината како целина. Овој пристап е валиден само доколку индивидуалните компоненти не се во интеракција едни со други, односно нивните ефекти се целосно независни.

проценка на ризик

risk assessment

Специјализирана област на применетата наука која вклучува разгледување на научни податоци и студии со цел да се проценат ризиците поврзани со одредени опасности. Тоа вклучува четири чекори: идентификација на опасноста, карактеризација на опасноста, проценка на изложеноста и карактеризација на ризикот.

карактеризација на ризикот

risk characterisation

Завршна фаза на проценка на ризикот, во кој веројатноста дека одредена супстанција ќе предизвика штета се пресметува во однос на природата на опасноста и степенот до кој луѓето, животните, растенијата и / или животната средина се изложени на истиот.

справување со ризици

risk management

Управувањето со ризиците, кои се идентификувани по пат на проценка на ризикот. Тоа вклучува планирање, имплементација и евалуација на било кои резултирачки активности преземени за заштита на потрошувачите, животните и животната средина.

рангирање на ризикот

risk ranking

Постапка за давање приоритет на ризиците во согласност со нивната веројатност и сериозност.

анализа на ризик и корист

risk-benefit analysis

Метода за проценка на можните ризици (во однос на инциденцата и тежината) поврзани со изложеноста кон супстанцијата наспроти можната корист.

RNA/РНК

RNA

Вид на нуклеинска киселина која се наоѓа во телото, слична на ДНК но со единечна низа. Најпознатата функција на РНК (рибонуклеинската киселина) е пренесувањето на инструкции од ДНК до клеточниот механизам одговорен за изработка на протеини.

Вклученоста на РНК

RNA interference

Блокирање на нормалните генски активности од страна на РНК молекулите. Ова е природен процес, но, исто така може да се искористи од страна на биолозите како начин на истражување на тоа како гените работат во телото.

RNAi

RNAi

Блокирањето на нормалните генски активности од страна на РНК молекулите. Ова е природен процес, но, исто така може да се искористи од страна на биолозите како начин на истражување на тоа како гените работат во телото.

Фактор на безбедност / несигурност, исто така познат како фактор за оценување

safety/ uncertainty factor, also known as assessment factor

Се однесуваат на една супстанција, тоа е фактор кој се користи од страна на  проценувачите на ризик да се дојде до референтна доза која се смета за безбедна или под која негативниот ефект е малку веројатно дека ќе се случи. Вредноста на факторот на безбедност зависи од токсичниот ефект, големината и видот на популацијата која треба да биде заштитена и квалитетот на (еко) токсиколошките податоци и податоците на изложеност кои стојат на располагање.

план за земање примероци/мостри

sampling plan

Систематски начин на планирање  во однос на бројот и видот на мостри за испитување.

научно мислење

scientific opinion

Мислењата вклучуваат проценки на ризикот за општите научни прашања, евалуации на барањата за одобрување на производ, супстанција или побарување, или проценка на анализата на ризикот.

научни колегијални прегледи

scientific peer-review

Евалуација на научна, академска или професионална работа од страна на други чинители кои работат во истата област.

скрининг метода

screening method

Првиот чекор од методата е да се утврди присуство на супстанцијата во однос на популацијата за целите на проценка на ризикот. Внесувањето на храна е во комбинација со хемиската концентрација веројатно за да се создаде проценка на хемиската изложеност.

SDD

SDD

Распределба на видовите според сензитивноста (SDD) е модел на варијација во однос на чувствителноста на видовите кон одреден извор на штета (на пример, суша, инвазија на штетници или хемиска изложеност).

само-задача

self-task

Процес со кој, во текот на својата редовна работа, ЕФСА идентификува проблем достоен за понатамошно разгледување.

деградација на почвата

soil degradation

Промена во квалитетот на почвата кој негативно влијае врз нејзината способност да го негува и да даде поддршка на екосистемот.

Култивација без почва

soil-less cultivation

Одгледување на растенија со помош на хранлив раствор наместо на почва; исто така, познат како хидропоника.

Видови

species

Поделба на видови, видот е група на тесно поврзани и слични по изглед организми; на пример, во случај на Homo sapiens (луѓето), вториот дел од името (sapiens) претставува вид.

дистрибуција на видови според чувствителноста

species sensitivity distribution

Модел на варијација според чувствителноста на видовите на одреден извор на штета (на пример, суша, инвазија на штетници или хемиска изложеност).

специфични цели за заштита од пестициди од страна на ЕРА

specific protection goals for ERA for pesticides

Специфичните цели за проценка на ризикот по животната средина во однос на тоа што треба да се заштити, каде да го заштити, во кој временски период и со колкав степен на сигурност.

здружени ГМ модификации

stacked GM event

Создавање на генетски модифициран организам (ГМО) со повеќе од една генетска модификација. Ова може да се направи од страна на (а) вкрстено-одгледување на два ГМ организми при што секоја има по една или повеќе претходни измени (б) вршејќи втора генетска модификација во постојниот ГМО или (в) воведувајќи повеќе гени или особини одеднаш.

стандард опис на примерок за храна и добиточна храна

standard sample description for food and feed

Спецификации во насока на усогласување на генерираните примероци од земјите-членки за анализа на штетни или корисни материи во храна, сточна храна и вода.

статистичка значајност

statistical significance

Мерење на веројатноста дека резултатот е добиен врз основа на статистички податоци.

чекори на проценката на ризик

steps of risk assessment

Научно-базиран процес кој се состои од четири чекори: идентификација на опасноста, карактеризација на опасноста, проценка на изложеноста и карактеризација на ризикот.

вирус

strain

Подтип на микроби што е дефиниран од страна на неговиот генетска шминка; на пример, во случај на Escherichia coli O157, на "O157" дел од името се однесува на вирус.

стрес

stressor

Промена во условите, како што се изложеност на суша, штетници или хемикалии, кои често имаат негативни ефекти врз организмот или популацијата.

структурно алармирање

structural alert

Делови од органски молекули за кои се верува дека се одговорни за несакани ефекти (на пример за генотоксичност) и може да се користат за предвидување на токсичноста на слични соединенија.

под-популација

sub-population

Може да се идентификува поделба на популацијата; на пример, бебиња.

синергетски ефект

synergistic effect

Интеракција со која се мултиплицираат резултатите. Исходот за кој станува збор може да биде од корист или негативен.

системски пестициди

systemic pesticide

Пестицид кој е дистрибуиран низ цел организам (на пример, инсекти, глодари или плевел), без губење на ефикасноста.

t½

t½

Временскиот период потребен за 50% од супстанцијата присутна во поединецот, популацијата или екосистемот да се разложи или да се отстрани по природен пат. Полуживотот или t½, често се користи за да се опише исчезнувањето на потенцијално штетните супстанции, како што се хемиските отрови.

TDI

TDI

Толерантната дневна доза на (TDI) е проценка на количината на супстанцијата во храната или водата за пиење која не е додадена намерно (на пример, загадувачи) и која може да се консумира во текот на животот, без да претставува значителен ризик по здравјето.

праг

threshold

Доза или изложеност под која што негативни ефекти не се детектирани.

прагот на токсиколошка загриженост

threshold of toxicological concern

Скрининг алатка која обезбедува конзервативни лимити на изложеност во отсуство на доволно специфични хемиско-токсиколошки податоци. Тоа е пристап базиран на наука за давање на приоритет на хемикалиите со изложеност на ниско ниво, кои бараат повеќе податоци во однос на оние кои може да се смета дека не претставуваат значителен ризик по човековото здравје.

пристап по хиерархиски нивоа

tiered approach

Начин на организирање на токсиколошки проценки со цел да се зголеми ефикасноста и да се намали употребата на животни. Тоа подразбира хиерархија (групи) на тестови, почнувајќи од оние кои ги користат постојните информации или едноставни биолошки методи пред да се премине на тестови користејќи клетки и на крајот живи животни само доколку е крајно потребно.

толерантна дневна доза

tolerable daily intake

Проценка на количината на супстанцијата во храната или водата за пиење која не е додадена намерно (на пример, загадувачи) и која може да се консумира во текот на животот, без да претставува значителен ризик за здравјето.

толерантно горно ниво на внес/доза

tolerable upper intake level

Максималниот внес на хранливи материи, како нутритиенти или загадувачи, кои може да се конзумираат секојдневно во текот на животот, без негативни здравствени ефекти.

толерантна неделна доза

tolerable weekly intake

Максималната доза на хранливи материи, како нутритиенти или загадувачи, кои може да се конзумираат неделно во текот на животот без да се ризикува да настанат негативни здравствени ефекти.

Севкупна студија за исхрана

total diet study

Студија со цел да се процени веројатната консумација на штетни или корисни материи во исхраната. При преземањето на една ваква студија, најчесто-консумираната храна се купува од продавници во одредена земја, пред да бидат анализирани.

Токсичност

toxicity

Способноста на супстанцијата да предизвика штета на жив организам.

Toксикодинамика

toxicodynamics

Процесот на интеракција на хемиските супстанции со телото, а потоа и последователните реакции кои водат до несакани дејства.

Токсикокинетика

toxicokinetics

Проучување на процесите со кои потенцијално токсичните супстанции се адресираат во телото. Ова вклучува разбирање на апсорпцијата, дистрибуцијата, метаболизмот и излачувањето на таквите супстанции.

токсиколошки профил

toxicological profile

Краток преглед на токсичните ефекти на одредена супстанца, вклучувајќи го и степенот на изложеност на кој се јавуваат овие ефекти/последици.

токсиколошка референтна вредност

toxicological reference value

Вредност која го дефинира нивото на одредена супстанца на која луѓето можат безбедно да бидат изложени во текот на одреден временски период; на пример, прифатлива дневна доза/внес (ADI).

следливост

traceability

Способноста да се следи патувањето на храната или состојката во сите фази на производство, преработка и дистрибуција.

традиционална храна

traditional food

Традиционална храна е подмножество/подгрупа на новата храна. Терминот се однесува на храна што традиционално се консумира во земјите надвор од ЕУ. Тоа вклучува храна подготвена од растенија, микроорганизми, габи, алги и животни (на пр. чиа семиња, баобаб овошје, инсекти, водени костени).

Транскриптомика

transcriptomics

Семејството на т.н. "oмика методи: приод кон проучувањето на генската експресија во којашто илјадници РНК молекули во даден примерок (на ткиво или клетки) се анализираат истовремено.

трансформација на производот

transformation product

Молекула која е формирана од конкретно соединение (на пр. пестицид), како резултат на метаболизмот, хемиските реакции или еколошките процеси.

Трансмисивни/преносливи

transmissible

Кои можат да се пренесуваат меѓу индивидуи во истите видови, како и помеѓу различните видови (на пример, од животните на луѓето).

ПТК/ТТЦ

TTC

Прагот на токсиколошка загриженост (TTC) е скрининг алатка која обезбедува конзервативни лимити на изложеност во отсуство на доволно специфични хемиско-токсиколошки податоци. Тоа е пристап кој се базира на наука давајќи приоритет на хемикалиите со изложеност на ниско ниво, за кои се бараат повеќе податоци во однос на оние за кои може да се смета дека не претставуваат значителен ризик по човековото здравје.

TWI

TWI

толерантна неделна доза (TWI) е максималната доза на супстанции во храната, како што се нутритиенти или загадувачи, кои може да се конзумираат неделно во текот на животот без да се ризикува од појава на негативни здравствени ефекти/последици.

Несигурност

uncertainty

Недостаток на целосно познавање во врска со ситуацијата, на пример, проценка на ризикот. Несигурноста може да се намали со спроведување на повеќе истражувања.

анализа на несигурност

uncertainty analysis

Метод за идентификација на извори на несигурност во пресметката за проценка на ризикот и проценка на неговата големина и насока, со цел грешките да може да се земат предвид.

Проценка на горната граница

upper bound estimate

Начин за проценка на изложеноста на конкретно соединение од аналитичките податоци доделувајќи ја најниската вредност која може да се открие (или квантитативно) на сите примероци со сите нивоа под оваа вредност. За токсични хемикалии ова дава најпесимистичка проценка на изложеноста (т.е. вистинското ниво на изложеност секогаш ќе биде под проценката на горната граница).

Варијабилност

variability

Природните варијации забележани помеѓу членовите на една популација, или забележани во текот на времето или во различни географски локации; на пример, индивидуални варијации во подложност на одредени токсични хемиски супстанции.

вектор

vector

Носител на агенси кои пренесуваат болести од инфициран поединец на не-инфициран поединец или на неговата храна или средина; на пример, комарците се преносители на паразитите на маларија.

Вирулентност

virulence

Степенот или способноста на организмот да предизвикува болест (на пример, бактерии, вируси или паразити).

Витамин

vitamin

Диететски супстанции потребни во многу мали количини за поддршка на нормалниот раст и одржување на здравјето на луѓето и животните. Повеќето витамини се "есенцијални", бидејќи тие не се произведуваат во телото.

ранлива група

vulnerable group

Група на луѓе кои имаат потреба од специфичен преглед при оценувањето на нутритивните потреби или здравствените ефекти од супстанциите; на пример, бремени жени, новороденчиња и лица изложени на повисоки дози на супстанции преку нивната животна средина.

тежина на доказите

weight of evidence

Процес во кој сите докази кои се однесуваат на одлуката се оценуваат врз основа на неговата сила и квалитет.

Секвенционирање на севкупниот геном

whole genome sequencing

Визуелизација на целиот генетски состав на одреден организам.

Зоонозни

zoonotic

Термин даден на болести и инфекции, кои може да се пренесуваат меѓу животните и луѓето.