Генерални принципи за благосостојба на фарма

Заштита и благосостојба на животните кои се држат за фармски цели

Сопственикот и/или одгледувачот на животните кои ги држат за фармски цели треба да им обезбедат:

• животните да не се изложени на глад и жед
• животните да се заштитени од неудобност и да се сместени во средина која е соодветна за нивниот вид
• животните да се заштитени од болка, повреда или болест
• на животните да им е овозможено нормално однесување и
• животните да не се изложени на страв и вознемиреност.

Сместувањето на животните треба да биде на начин со кој ќе се избегне штетното влијание на надворешните фактори од животната средина.

На животните треба секојдневно да им се обезбеди вода за напојување со соодветен квалитет како и храна со соодветна хранлива вредност, хигиенски исправна и соодветна за нивната старост и вид заради оддржување на здравјето и физиолошките потреби.

Забрането е предизвикување на болка, патење или повреди, сурово и нехумано однесување и убивање на животните во спротивност со одредбите од Законот за заштита и благосостојба на животните.

Забрането е осакатување на животните како и секоја хируршка или слична интервенција со која се врши осакатување на животните заради естетски или други причини освен ако не е препорачано од доктор по ветеринарна медицина или ако не е во спротивност со овој закон.

Хируршките интервенции се изведуваат само доколку за тоа постојат медицински или одгледувачки услови, со соодветна употреба на целосна или локална анестезија и на начин со кој се избегнува предизвикување непотребна болка или страдање на животното.

Забрането е присилување на животните на работа која го надминува нивниот физиолошки капацитет, здравствена или кондициона способност.

Секое повредено или болно животно треба веднаш да се згрижи и доколку неговата здравствена состојба не се подобри треба веднаш да се обезбеди ветеринарно медицинска грижа. Болните и повредените животни треба да се сместат во посебни суви и удобни простори или лежишта.

Одгледувачите и/или сопствениците на животни треба да водат евиденција за секој укажан медицински третман на животните и бројот на најдени угинати единки на секој преглед. Евиденцијата треба да се чува најмалку три години и треба да биде достапна на барање на Агенцијата.

Материјалите, формата, конструкцијата и одржувањето на живеалиштата, објектите и опремата со кои животните доаѓаат во контакт треба лесно да се чистат и дезинфицираат и да не се штетни за животните.

Сместувањето и лежиштата за животните треба да бидат конструирани и оддржувани на начин со кој обезбедува да нема оштри агли и проекции кои може да ги повредат животните.

Инсталациите, загревањето и вентилацијата на објектите треба да обезбедат циркулација на воздухот, ниво на прашина, температура, релативна влажност и концентрација на гасови во граници во кои тие не делуваат штетно на животните.

Животните кои се држат во затворени простории не треба да се држат непрекинато на темно или без соодветен период на одмор од вештачко осветлување. Доколку природното осветлување не е доволно за задоволување на физиолошките и етолошките потреби на животните потребно е да се обезбеди соодветно вештачко осветлување.

Животните кои не се чуваат во објекти треба да бидат соодветно заштитени од неповолните временски услови, грабливци и од ризик по нивното здравје.

Опремата која се користи и која може да има влијание на здравјето и благосостојбата на животните треба да се прегледува најмалку еднаш дневно. Доколку се откријат недостатоци, истите треба веднаш да бидат отстранети или доколку тоа е невозможно, да се превземат соодветни чекори за да се заштити здравјето и благосостојбата на животните.

Доколку здравјето и благосостојбата на животните зависат од вештачка вентилација, потребно е да се обезбеди резервен систем кој гарантира доволна вентилација на воздухот заради зачувување на здравјето и благосостојбата на животните во случај на откажување на вентилацискиот систем како и аларм кој ќе алармира.

 

 

Посебни услови за заштита на телиња

Телињата постари од осум недели не треба да бидат затворени во индивидуални лежишта/боксови, освен во случај кога доктор по ветеринарна медицина не утврди дека заради нивното здравје или однесување треба да биде изолирано, заради третман. Ширината на секој индивидуален бокс/лежиште за теле треба да биде најмалку еднаква на  должината на телото на телето мерена од врвот на носот до каудалниот крај на tuber ischii  помножен со 1.1. Индивидуалните боксови /лежишта за телиња (со исклучок на оние за изолирани болни животни) треба да имаат перфорирани ѕидови кои, треба да овозможат животните да имаат директен визуелен и тактилен контакт.

Телињата кои се држат во групи, треба да имаат доволно слободен простор за вртење и легнување, и тоа:

1. телињата со тежина до 150 kg жива маса треба да имаат најмалку 1.5 m²
2. телињата со тежина од 150 kg до 220 kg жива маса треба да имаат најмалку 1.7 m² простор и
3. телиња со тежина од 220 kg и повеќе жива маса треба да имаат најмалку 1.8 m² простор.

 

Материјалите кои се употребуваат за конструкција на објектот за сместување на телињата, посебно на боксовите и опремата со кои телињата може да дојдат во контакт не треба да бидат штетни за телињата и треба да можат да бидат темелно исчитени и дезинфицирани.

Телињата не треба постојано да се чуваат во темнина.

Телињата сместени во штали треба да се прегледуваат од сопственикот или од лицето кое е одговорно за животните најмалку двапати дневно, а телињата држени надвор треба да бидат прегледани најмалку еднаш дневно.

Телињата не треба да бидат врзани, со исклучок на групно сместени телиња кои можат да бидат врзани во период кој не е подолг од еден час за време на хранење со млеко или замена за млеко.

Подот на кој се држат телињата треба да биде мазен но не лизгав за да се спречи повреда на телињата при стоење или лежење. Подовите треба да бидат прилагодени на големината и тежината на телињата и да формираат рамна, цврста и стабилна површина. Лежиштето треба да биде удобно, чисто и со соодветен начин на исцедување. За телиња до две недели старост, но и за постари телиња се препорачува просторот за лежење, да е покриен со соодветна прострка која треба да е чиста, сува и во доволно дебел слој.

Tелињата треба да се хранат најмалку два пати дневно. Доколку телињата се сместени во групи и не се хранат ad libitum или се хранат со помош на автоматски систем за хранење, секое теле треба да има пристап до храната во исто време со другите животни во групата.

На секое теле треба да му се даде колострум (или замена за колострум) што е можно побрзо по неговото раѓање, но не подоцна од првите шест часа од животот.

Телињата постари од две недели треба да имаат пристап до доволни количества на свежа вода за пиење или да можат да ги задоволат потребите за течности со консумација на други течности.

 

 

Услови за заштита на крави и јуници

При слободно сместување, бројот на животните кои се сместени не треба да го премине бројот на индивидуалните лежишта кои се на располагање, односно бројот на места за јадење доколку храна за животни не се дава ad libitum. Формата и димензиите на ходниците и на зоната за движење треба да бидат такви за да се избегне непотребно туркање меѓу животните.

Должината на лежиштата треба да овозможи стоење и лежење на цврст под. Индивидуалните лежишта и стојалишта треба да ги овозможат специфичните движења на животните при легнување и станување.

Животните не треба да се држат на целосно решеткаста површина. Лежиштето треба да биде покриено со слама или друга погодна простирка со цел да се обезбеди удобност и да се намали опасноста од повреди.

На животните треба да им се овозможи излегување од шталите кога е тоа можно, а особено во летно време.

 

 

Услови за заштита на бикови за разможување и тов

Биковите не треба да се држат индивидуално или во групи во која нема да има повеќе од 20 животни. Биковите не треба да бидат приклучувани на групи кои се веќе формирани ниту една група да се приклучува на друга група. Групното држење на рогати бикови или ставање на рогати и обезрожени бикови заедно треба да се избегнува.

При држење на бикови за приплод треба:

1. Бикови со просечна големина треба да имаат најмалку 16 m² слободна подна површина од индивидуалниот бокс а бикови потешки од 1000 kg треба да имаат најмалку 1m² за секои 60 kg жива маса слободна подна површина од индивидуалниот бокс.
2. Просторот за припуст да биде дизајниран, опремен и одржуван на начин со кој се спречуваат повреди на животните.

При држење на бикови за гоење (тов) минималниот простор потребен за групно сместување на бикови со маса од околу 600 kg не треба да биде помал од 3m² по животно. На биковите треба да им се обезбеди доволен простор за лежење.

 

 

Услови за заштита на Свињи

При држење на свињи објектите и просториите за сместување треба да ги исполнуваат следните услови:

1. Слободна подна површина која треба да е на располагање за секое одбиено прасе или прасиња за одгледување кои се држат во група, со исклучок на назимки по оплодување и маторици треба да биде во согласност со површините дадени во Табела1:
   Табела 1

   Жива маса, kg	m²
   До 10	0,15
   Над 10 до 20	0,20
   Над 20 до 30	0,30
   Над 30 до 50	0,40
   Над 50 до 85	0,55
   Над 85 до 110	0,65
   Повеќе од 110	1,00

2. Во случај на групно држење на назимки и маторици вкупната расположива слободна подна површина треба да изнесува:
   • a) 1,64 m² за секоја назимка по оплодување (најмалку 0,95 m² цврст под)
   • b) 2,25 m²за секоја маторица (најмалку 1,3 m²; цврст под)

Во случај кога свињите се држат групно на бетонски и решеткаст под истиот треба:

• a)максималната ширина на отворите за дренажа да биде:
  • 11 mm за прасиња
  • 14 mm за одбиени прасиња
  • 18 mm за свињи за одгледување и
  • 20 mm за назимки по оплодување и маторици
• б) додавање на влијанија или својства на храната кои таа не ги поседува
  • 50 mm за прасиња и одбиени прасиња и
  • 80 mm за свињи за одгледување, назимки по оплодување и маторици

Свињите не треба да се држат врзани.

Маториците и назимките треба да се држат во групи во периодот кој започнува четири недели по оплодувањето до една недела пред очекуваното време на прасење. Страните на боксовите каде се држи групата треба да бидат подолги од 2,8 m. Доколку групата ја сочинуваат помалку од шест животни, страните на  боксовите треба да бидат подолги од 2,4 m (освен маториците и назимките држани на одгледувалишта со помалку од 10 маторици).

Свињите треба да имаат постојан пристап до доволна количина на материјал со кој им се овозможува соодветно проучување и манипулација. Материјалот за манипулација не треба да им го загрозува здравјето на свињите и може да биде: слама, сено, дрво, струготини, компост од печурки, тресет или нивна мешавина.

Маториците и назимките кои се држат во групи треба да се хранат со користење на систем кој обезбедува секоја индивидуа да може да добие доволно храна дури и во присуство на конкуренција. За да го задоволат гладот и потребата за џвакање, на сите пресушени спрасни маторици и назимки треба да им се даде доволно квалитетна кабаста храна или храна со висока концентрација на сурово влакно, како и високо енергетска храна.

Свињите кои држат во групи кои се особено агресивни, кои биле нападнати од други свињи или свињите кои се болни или повредени, можат привремено да се чуваат во индивидуални боксови. Во таков случај, доколку тоа не е спротивно со препораките на доктор по ветеринарна медицина на животното треба да му се овозможи во индивидуалниот бокс лесно да се врти.

Лицата ангажирани за чување на свињите треба да имаат сертификат кој е признат од Агенцијата со кој се потврдува дека лицето има поминато обука која ги опфаќа тематските области наведени во ставовите (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9) на овој член и членовите 8 и 9 од правилникот за заштита и благосостојба на животните кои се држат за фармски цели.

Во делот на објектот каде постојано се држат свињите, треба да се избегне степен на бучава со јачина појака од 85 dBA. Како и да се избегнува постојана или ненадејна бучава.

Свињите треба да се држат на светлина со интензитет од најмалку 40 lux, во период не пократок од осум часа дневно.;

Живеалиштата за свињите треба да бидат конструирани на начин кој им овозможуват на животните да:

1. имаат пристап до лежишта кои се удобни, суви и чисти и се со површина доволна сите животни да може да лежат во исто време
2. се одмараат и стануваат нормално и
3. ги гледаат другите свињи (исклучок е неделата пред очекуваното прасење и за време на прасењето)

Подовите треба да се мазни но не лизгави за да се намали ризикот од повреди и да бидат конструирани и оддржувани на начин кој нема да предизвикува страдање и повреди кај свињите. Подовите треба да се соодветни на големината и тежината на свињите и тие треба формираат крута, рамна и стабилна површина.

Свињите треба да се хранат најмалку еднаш дневно. Кога свињите се хранат во групи и кога храната не се дава ad libitum туку се дава преку автоматски систем, секоја свиња треба да има пристап до храна во исто време со останатите свињи од групата.

Сите свињи постари од две недели треба да имаат пристап до доволна количина на свежа вода за пиење.

 

 

При одгледување и чување на нерези наменети за размножување треба да бидат исполнети следните услови:

• Боксовите каде се држат нерезите треба да бидат конструирани на начин со кој можат лесно да се свртат и да можат да ги намирисаат и слушнат другите свињи. Минималната слободна подна површина треба да биде најмалку 6 m² и
• Доколку боксот за нерези се користи и како бокс за оплодување, подната површина без никакви препреки треба да изнесува најмалку 10 m².

 

 

Дополнително, при одгледување и чување на назимки и маторици треба да бидат исполнети следниве услови:

1. Одгледувачот треба да им овозможи нормални социјални интеракции и да ја минимизираат појавата на агресивност
2. Доколку е потребно, спрасните маторици и назимки треба да бидат третирани против надворешни и внатрешни паразити. Доколку тие се сместени во боксови за породување, спрасните маторици и назимки треба да бидат темелно исчистени
3. Во неделата пред очекуваното време на опрасување на маториците и назимките треба да им се обезбеди соодветен материјал во доволна количина за формирање легло доколку тоа не е во спротивност со начинот на изѓубрување во објектите каде се држат свињите
4. При породување позади назимката или маторицата треба да има слободна површина за да се овозможи природно опрасување или да се пружи помош кога за тоа ќе има потреба и
5. Во прасилиштата, каде маториците се држат слободно, треба да има огради како средства за заштита на прасињата

 

 

Дополнително, за одгледување и чување на прасиња треба да бидат исполнети следните услови:

1. Дел од подот, доволен да овозможи сите животни да се одмараат заедно, треба да е цврст или покриен со цврста простирка, односно покриен со слама или друг соодветен материјал
2. Доколку се користи легло за прасињата потребно е тоа да биде доволно големо да овозможи прасињата да цицаат и
3. прасињата не смеат да се одбијат од маторицата пред возраст од 28 дена, освен во случаи кога нивната или здравствена состојба и благосостојба на маторицата се загрозени. Прасињата можат да се одбијат од цицање и одвојат од маториците најмногу седум дена порано, доколку се преместат во специјализирани боксови кои се испразнети и потполно исчистени и дезинфицирани пред внесувањето на нова група

 

 

Дополнително, при држењето на одбиени прасиња и прасиња за одгледување треба да се примени следново:

1. доколку одбиените прасиња или прасињата за одгледување се држат во групи потребно е да се преземат мерки за да се спречат борбите кои го надминуваат нормалното однесување
2. Доколку се јават знаци на јаки борби потребно е веднаш да се испита причината и да се преземат соодветни корективни мерки како што е обезбедување на доволна количина на слама доколку е тоа можно или друг тип на манипулативен материјал за животните. Загрозените животни или поединечните агресивни животни треба да се држат одвоено од групата
3. употребата на средства за смирување со цел да се овозможи мешање треба да се ограничи на исклучителни околности и само после советување со доктор по ветеринарна медицина
4. Мешањето на прасињата треба да биде минимализирано колку што е можно повеќе и
5. Доколку има потреба да се мешаат прасиња кои се непознати едни на други, тоа треба да биде направено на порана возраст, најдобро пред или една недела по одбивањето. Треба да се мешаат групи со приближно еднаква големина. Кога прасињата се мешаат тие треба да имаат можност да побегнат и да се скријат од другите свињи. Секое мешање треба внимателно да се надгледува

 

 

Посебни услови за заштита на кокошки несилки

Условите не се применуваат на:

• објекти во кои се држат помалку од 350 несилки, и
• објекти за размножување и одгледување на родителски јата.

 

 

Одгледување кокошки несилки во алтернативни системи (шталски, слободен систем)

1. Одгледувалите и/или сопственикот на кокошки несилки треба за алтернативните системи за држење на кокошки несилки да обезбеди:
   1. Линеарни хранилки со кои се обезбедува најмалку 10 cm од хранилката по кокошка или циркуларни хранилки со кои се обезбедува најмалку 4 cm од хранилката по кокошка
   2. Континуирани поилки со кои се обезбедува најмалку 2,5 cm од поилката по кокошка или циркуларни поилки со кои се обезбедува најмалку 1 cm од поилката по кокошка. Доколку се користат поилки со нипли или чашки треба да има најмалку една нипла или чашка за секои 10 кокошки. Доколку местата за напојување се поврзани линеарно, најмалку две чашки или две поилки со нипли треба да бидат достапни на секоја кокошка
   3. На секои седум кокошки треба да има на располагање барем едно гнездо. Доколку се користат групни гнезда, треба да има барем 1 m2 простор за гнездо за најмногу 120 кокошки
   4. Соодветни пречки за одмор на кокошките кои треба да бидат без остри агли и најмалку 15 cm по кокошка. Пречките за одмор на кокошките не треба да бидат поставени над просторот за претање каде се можни колвања и гребења, а хоризонталната оддалеченост помеѓу пречките за одмор на кокошкитетреба да биде најмалку 30 cm. Хоризонталната оддалеченост помегу пречките за одмор на кокошките и ѕидот треба да биде најмалку 20 cm и
   5. Секоја кокошка несилка треба да има на располагање најмалку 250 cm2 површина за претање каде се можни колвања и гребење која треба да зафаќа најмалку една третина од подната површина.
2. Подовите треба да бидат такви да обезбедат несилката да стои со сите три предни канџи потпрени на подлогата.

Доколку се користат системи за одгледување каде кокошките несилки можат да се движат слободно помеѓу разни нивоа треба да бидат исполнети следните услови:

• а) не треба да има повеке од четири нивоа
• б) слободниот простор помегу нивоата треба да биде најмалку 45 cm
• в) опремата за напојување и хранење треба да биде позиционирана на начин да обезбеди подеднаков пристап за сите кокошки и
• г) нивоата треба да бидат така поставени да спречат изметот да паѓа на нивоата подоле

Доколку кокошките несилки имаат пристап до отворени испусти треба да бидат исполнети следните услови:

1. Треба да има неколку отвори кои овозможуваат директен излез кон испустите. Отворите треба да бидат најмалку 35 cm високи и 40 cm широки и распространети долж целата должина на објектот. Вкупната површина на отворите треба да биде најмалку со должина од 2m на 1000 кокошки и
2. Отворените испусти треба да ги исполнуваат следните услови

• а) површината да е доволна согласно на густината на населеност на кокошките несилки и во зависност од типот на подлогата да се спречи било каква контаминација и
• б) да се опремени со засолниште од непогодни временски услови и предатори, и доколку е неопходно, да се поставени соодветни поилки

Густината на населеност на кокошките несилки не треба да надминува девет кокошки на m² од расположивата подна површина

 

 

Одгледување кокошки несилки во основен кафезен систем

1. За секоја кокошка несилка треба да се обезбедат најмалку 550 cm² слободна подна површина, измерен во хоризонтална рамнина на кафезот, кој може да се користи без ограничување. не вклучувајки ги плочите кои служат за заштита на јајцата од колвање или валкање доколку ја ограничуваат расположливата површина
2. Треба да се обезбедат хранилки кои можат да се користат без ограничување. На секоја кокошка несилка во кафезот треба да има расположливи најмалку по 10 cm должина од хранилката
3. Доколку не се обезбедени поилки со нипли или поилки со чашки, секој кафез треба да има континуиран канал за напојување со иста должина како и хранилките наведени во точка 2 на овој член. Доколку поилките се поврзани линеарно најмалку две поилки со нипли или две чашки треба да се достапни во секој кафез
4. Кафезите треба да бидат барем 40 cm високи во 65 % од просторот на кафезот, и не помалку од 35 cm високи во секоја точка од кафезот
5. Подовите на кафезите треба да обезбедат несилката да стои со сите три предни канџи потпрени на подлогата. Нагибот на кафезот не треба да биде поголем од 14 % односно 8°. Агенцијата може да дозволи употреба на кафези со поголем нагиб доколку кафезите не се изградени од правоаголна жичана мрежа
6. Во кафезите треба да има поставено соодветни направи за скратување на канџите

 

 

Одгледување кокошки несилки во подобрен кафезен систем

1. За секоја кокошка несилка треба да се обезбедат најмалку 750 cm² слободна подна површина, од кој 600 cm² треба да биде употреблива површина. Висината на кафезот, освен над употребливата површина, треба да биде висока најмалку 20 cm во секоја точка на кафезот. Вкупната површина на кафезот не треба да е помала од 2000 cm²
2. Гнездо
3. Простор за претање каде се можни колвања и гребења и
4. Соодветни пречки за одмор на кокошките најмалку 15 cm по кокошка

Треба да се обезбедат хранилки кои можат да се користат без ограничување. На секоја кокошка несилка во кафезот треба да и е на располагање најмалку по 12 cm должина од хранилката.

Секој кафез треба да има систем за напојување соодветен на бројот на животни во кафезот. Таму каде се обезбедени поилки со нипли, барем две поилки со нипли или две чашки треба да бидат на дофат на секоја кокошка.

За да се овозможи преглед на кокошките несилки, внесување и изнесување на кокошките, минималната ширина помеѓу редовите на кафезите треба да биде 90 cm и просторот сметан од дното на најдолниот кафез и подот треба да е најмалку 35 cm.

Во кафезите треба да има поставено соодветни направи за скратување на канџите.

 

 

Дополнителни стандарди за одгледување на кокошки несилки

1. Сите кокошки несилки треба да се прегледаат од страна на сопствениците или одговорните лица најмалку еднаш дневно.
2. Јачината на бучавата треба да се оддржува во минимални вредности. Кокошките не треба да се изложуваат на постојана или ненадејна бучава. Вентилаторите, опремата за хранење и другата опрема треба да бидат конструирани, да функционираат и да се одржуваат на начин кој ќе предизвикува најмала можна бучава.
3. Објектот треба да има доволно осветлување да овозможи несилките јасно меѓусебно да се гледаат, да ја гледаат нивната околина и да покажуваат нормално ниво на активност. Доколку објектот се осветлува со природна светлина таа треба да биде рамномерно дистрибуирана во објектот.
4. Во првите денови по сместување на несилките, режимот на осветлување треба да е таков да спречува здавствени и етолошки проблеми. Тој треба да функционира 24 часа и да вклучува доволен непрекинат период на темнина кој трае околу една третина од денот, за да им се овозможи на несилките да се одмараат и да се избегнат проблемите како што се имуносупресија и аномалии на очите.
5. Во објектите каде се држат животните осветлувањето не треба нагло да се прекинува. Кога треба да се изгасне светлото тоа треба да е на начин да постепено се затемнува, времето на затемнување треба да е доволно долго да кокошките можат да се смират без вознемирување или повреда.
6. Сите делови од објектите и опремата кои може да дојдат во контакт со кокошките треба да се чистат ои дезинфицираат редовно и во секој случај кога се врши  депопулација или пред внес на нова група кокошки несилки во објектите. Додека објектот е населен со кокошки опремата, кафезите просториите и сотанатите површини треба да бидат соодветно исчистени.
7. Изметот треба да се отстранува што е можно почесто, а угинатите кокошки мора да се отстрануваат секој ден.
8. Кафезите треба да бидат соодветно конструирани за да се спречи излегување на кокошките.
9. Доколку сместувањето на кокошките несилки е на повеќе спратови треба да се има на располагање опрема за непречено надгледување и отстранување на кокошките.
10. Формата и димензиите на вратите на кафезите треба да овозможат отстранување на возрасна кокошка без нанесување на непотребно страдање или повреда.

 

 

Услови за благосостојба на бројлерите

1. Условите наведени не се однесуваат на:
   1. одгледувалишта во кои се држат помалку од 500 бројлери
   2. одгледувалишта за размножување и одгледување на родителски јата
   3. инкубаторски станици
   4. бројлери кои се држат екстензивно во затворен објект (одгледано во затворено) и слободен начин на одгледување во согласност со член 6, 7, 8 и 9 од Правилникот за дополнително идентификување на месото од живина наменето за пазар во однос на начинот на ладење и начинот на одгледување, ознаките и нивната употреба и
   5. бројлери кои се држат во систем на одгледување на органско производство во согласност со Законот за органско земјоделско производство
2. Oдредбите се применуваат и на јатото за одгледување во случај кога на одгледувалиштето има и родителски јата и јата за одгледување
   1. Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери треба да обезбедат објектите за бројлери ги исполнуваат условите за одгледувалишта за бројлери.
   2. Максимална густина на населеност во објектите за бројлери во одгледувалиштето не надминува 33 kg/m² жива маса (Со исклучок бројлерите може да се држат во поголеми густини на населеност доколку сопствениците и/или одгледувачите на бројлери ги исполнуваат одредбите наведени во член 18 на овој правилник. Максималната гистина на населеност не треба да надминува 39 kg/m² жива маса).

 

 

Обука

1. Одговорното лице на одгледувалиштата за бројлери треба да има поминато обука и поседува сертификат наведен во член 13 од Законот за заштита и благосостојба со кој се потврдува дека има поминато обука особено од следните области:
   1. Условите одгледувалишта за бројлери наведени како и условите за зголемени густини на населеност во објектите за бројлери
   2. Физиологија на бројлерите особено физиолошките потреби за храна и вода, однесувањето на бројлерите како и физиологија на стресот
   3. Практични аспекти за постапки со животните, заловување натовар, истовар и транспорт
   4. Итна нега, хумано колење и колеже од нужда и
   5. Превентивни и основни биосигурносни мерки.

 

 

Услови за одгледувалишта за бројлери

1. Поилките во објектите за бројлеритетреба да бидат одржувани и поставени на начин со кој непотребното протекување на вода е минимизирано.
2. Бројлерите треба да имаат континуиран пристап на храна или храната да им се дава во оброци. Максимален период на ограничување на пристап до храна на бројлерите е 12 часа од предвиденото време на колење.
3. Бројлерите траба да имаат пристап до сува простирка која ронлива и растресита на површината.
4. Вентилацијата во објектите треба да има доволно капацитет да може да превенира прекумерно загревање и во комбинација со системите за загревање да ја отстранува прекумерната влажност.
5. Нивото на бучава во објектите треба да е минимално. Вентилаторите, опремата за хранење, и другата опрема треба да бидат направени, поставени и работат на начин со кој продуцираат ниско ниво на бучава.
6. За време на периодите со светлина во објектите за бројлери, мерено во висина на окото на бројлерот интензитетот на светлината не треба да е понизок од 20 lux. Светлината треба да осветлува најмалку 80 % од корисната површина. Во согласност со дадена препорака од страна на Доктор по ветеринарна медицина може привремено да се намали интензитетот на светлина во објектите за бројлери.
7. За време сметано по првите седум дена од населување на бројлерите во објектите до три дена пред предвиденото време за колење, во објектите треба да има воспоставен 24 часовен светлосен режим од кои најмалку вкупно 6 часа треба да се темнина и тоа најмалку 4 часа треба да се континуирана темнина. Како период на темнина не се смета периодот на постепено затемнување на светлината во објектите.
8. Сите бројлери во објектите треба да се прегледаат од страна на сопствениците и/или одгледувачите најмалку два пати дневно и за тоа треба да се води уредна евиденција. При прегледот треба особено да се внимава на знаци кои индицираат на лоша здравствена состојба и благосостојба на бројлерите. Бројлерите кои имаат потешки повреди  и очигледно патат  односно имаат потешкотии во одењето, сериозен асцитес или сериозни малформации треба или да добијат соодветна ветеринарно медицинска грижа или да се убијат на хуман начин.
9. Сите површини и опрема која доаѓа во контакт со бројлерите за време на нивното држење треба темелно да се исчистат и дезинфицираат по депопулацијата и пред населување со нови бројлери во објектите. По депопулацијата, треба да се отстрани и простирката а пред населувањето со нова популација треба да се и да се постави нова и чиста простирка.
10. Сопствениците и/или одгледувачите треба да водат уредна евиденција во секој објект со бројлери а особено за:
    1. Број на населени бројлери
    2. Употреблива површина
    3. Хибридот или расата на бројлерите доколку се познати,
    4. Најдени угинати единки при секој преглед и доколку е позната причината за смртта како и причината и бројот на убиени бројлери и
    5. Број на бројлери кои останануваат во јатото по продажба или колење на одреден број на бројлери.
11. Евиденцијата треба да се чува најмалку три години и да биде на располагање на барање на Агенцијата.

 

 

Услови за зголемени густини на населеност во објектите за бројлери

1. Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери треба да ја известат Агенцијата доколку планираат да ја зголемат густината на населеност на бројлерите во објектите повеќе од 33 kg/m² жива маса.
2. Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери треба да ја известат Агенцијата најмалку 15 дена пред населување на јатото во објектите за планираните активности наведени во ставот (1) на овој член.
3. Во прилог на известувањето од ставот (2) на овој член Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери до Агенцијата треба да достават и сумарна информација од документацијата наведена во ставот (4) на овој член.
4. Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери во одгледувалиштето треба да води и да има на увид документација со која во детали се опишуваат техничките детали за објектите и опремата и тоа најмалку следните документи:
   1. Архитектонски нацрт на објектот со јасно назначени димензии и плоштината на подните површини расположиви за бројлерите,
   2. Системот за вентилација и доколку има систем за ладење и греење вклучувајќи ја нивната поставеност, план за вентилацијата детални целни вредности на квалитет на воздухот како што е протокот и брзината на проток на воздухот и температурата во објектите,
   3. Системите за хранење и напојување и нивната позиција во објектот
   4. Алармните системи и резервните системи за опремата која е од суштинско значење за здравјето и благосостојбата на бројлерите,
   5. Типот на под и простирката
5. Документацијата треба да биде достапна на барање на Агенцијата и истата треба редовно да се ажурира. Треба редовно да се води запис за техничкиот преглед на системот за вентилација и алармниот систем.
6. Доколку сопствениците и/или одгледувачите на бројлери вршат било каква измена на процедурите, опремата и објектите за бројлерите кои се од значење за благосостојбата на бројлерите треба веднаш да ја известат Агенцијата.
7. Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери треба во објектите за бројлери да имаат инсталирано систем за вентилација и доколку е потребно систем за загревање и ладење кои во објектите за бројлери треба да да обезбедат:
   1. максималната концентрација на амоњак (NH₃) треба да е 20 ppm, мерено во висина на главата на бројлерите
   2. максималната концентрација на јаглерод диоксид (CO₂) треба да е 3000 ppm, мерено во висина на главата на бројлерите,
   3. температурата не треба ја надминува надворешната температура за повеќе од 3⁰ C , кога надворешната температура мерена во сенка е 30⁰ C и
   4. просечната релативна влажност мерена за време од 48 часа не надминува 70% кога надворешната температура е пониска од 10⁰ C.

 

 

Мониторинг и следење во кланиците

1. Бројлерите одгледувани во системи за одгледување каде густината на населеност е поголема од 33 kg/m² жива маса при прием во кланица треба да бидат придружувани со документација за дневната смртност пресметана од сопствениците и/или одгледувачите на бројлери како и хибридот или расата на бројлерите.
2. Под надзор на официјален ветеринар документацијата како и бројот на најдени мртви бројлери при приемот во кланица треба да се евидентира како и да се забележи одгледувалиштето и објектот за бројлери од одгледувалиштето. Веродостојноста на податоците и кумулативната дневна смртност се проверува на начин така да се зема во предвид бројот на заклани бројлери и бројот на најдени мртви бројлери при приемот во кланицата.
3. За време на официјалната контрола од страна на официјалниот ветеринар треба да изврши проценка на пост мортем наодот со цел да ги идентификува знаците за лоша благосостојба. Официјалниот ветеринар треба да забележи дали на труповите има појава на абнормални нивоа на контактен дерматитис, инфестација со паразити и системски заболувања на бројлерите од местото на потекло.
4. Доколку дневната смртност укажуваат на лоша благосостојба, официјалниот ветеринар треба да му укаже на сопственикот и/или одгледувачот на бројлерите како и да ја извести Агенцијата. Сопствениците и/или одгледувачите на бројлери како и Агенцијата треба соодветно да постапат на укажувањата и известувањето од официјалниот ветеринар.